یکی از شاخص‌ترین و شاید بتوان گفت برجسته ترین آثار تاریخی در حوزه گردشگری آذربایجان‌غربی مربوط به تکاب است که با داشتن یک مجموعه ثبت جهانی و ۱۵۵ اثر ثبت ملی یکی از شهرستان‌های کهن، باتمدن و تاریخی کشورمان محسوب می‌شود؛ تمدنی که در دل خود اسرار ناشناخته زیادی از گذشتگان به میراث دارد.

تکاب با داشتن شرایط اقلیمی ییلاقی و آب و هوای معتدل کوهستان در فصول گرما با کوهستان‌های زیبا با آبشارها، باغ‌های میوه، چمن زارها، چشمه‌های آبگرم آثار تاریخی بی نظیر کلکسیونی از دیدنی‌های طبیعی تاریخ است که تاکنون کمتر شناخته شده است.

این شهر ساکنان بسیاری چون اقوام ماد، هخامنشی، اشکانی، ساسانی و مغول را به خود دیده و در تمامی این دوران در اوج شکوفایی و قدرت به سر می‌برده است.

تخت سلیمان در شهرستان تکاب واقع در جنوب آذربایجان‌غربی جز جاذبه‌های مهم و تاریخی ایران بوده که در فهرست آثار ملی و میراث یونسکو نیز به ثبت رسیده است؛ این اثر تاریخی در دره‌ای سرسبز قرار دارد و یکی از جاهای دیدنی تکاب است که در بسیاری از نوشته‌ها از آن به‌عنوان «شهر گنجک» یاد می‌شود.

قدمت تخت سلیمان به سه هزار سال قبل بازمی‌گردد و شاهکاری از نبوغ و خلاقیت انسانی و نشان‌دهنده تبادل ارزش‌های بشری است؛ مجموعه‌ای که یکی از بزرگ‌ترین مراکز آموزشی و پرورش در عصر ساسانی بوده است.

تخت سلیمان پس از تخت جمشید، چغازنبیل و میدان نقش جهان، چهارمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو محسوب می‌شود.

بخش‌های مختلف تخت سلیمان

دریاچه سلیمان و زندان تخت سلیمان از مهم‌ترین دیدنی‌های این مجموعه به شمار می‌آیند.

آب دریاچه تخت سلیمان از چشمه‌ای در عمق ۱۲۰ متری زمین می‌جوشد؛ دریاچه‌ای با هزاران سال قدمت که بازدید از آن می‌تواند روح و جسم بازدیدکنندگان را صیقل کند.

زندان سلیمان نیز بر اساس برخی باورها، محلی برای زندانی دیوهای سلیمان نبی (ع) بوده است؛ این کوه مخروطی که ارتفاع آن از زمین‌های اطراف به ۹۷ تا ۱۰۷ متر می‌رسد، بیش از هزار سال قبل بر اثر رسوب کانی‌های آب دریاچه شکل گرفته و حفره‌ای به عمق ۸۰ متر در میان آن وجود دارد.

مجموعه بناهای تاریخی تخت سلیمان با حصار و دیواری بیضی‌شکل (به طول ۱۱۲۰ متر و دارای ۳۸ برج) احاطه شده‌اند؛ داخل این حصار ۲ مربع وجود دارند که در مرکز مربع شمالی آتشکده آذرگشنسپ و در مرکز مربع جنوبی دریاچه به چشم می‌خورد.

به‌علاوه در شمال غرب دریاچه، ایوان بلندی به نام ایوان خسرو دیده می‌شود که به احتمال زیاد در زمان خسرو اول معروف به انوشیروان ساخته شده است؛ در بخش جنوب غربی بیرون تخت سلیمان، یک جوی سنگی مشهور به «سنگ اژدها» وجود دارد که ارتفاع آن حدود ۱.۵ تا ۲ متر و طول آن ۲۵۰ متر است.

معبد آناهیتا، راهروهای تخت سلیمان، بناهای دوره ایلخانی شامل دروازه جنوبی، سازه‌های هشت ضلعی و دوازده ضلعی، کاخ شکار، تالار شورا، مسجد، حمام و کارگاه‌های صنعتی و تالار ستون دار از دیگر بخش‌های تخت سلیمان هستند.

افسانه‌ها و داستان‌های بسیاری درباره مجموعه تخت سلیمان، دریاچه و زندان سلیمان وجود دارند؛ جالب است بدانید که یکی از نام‌های تخت سلیمان، «شیز» است و بسیاری از مورخان این محل را زادگاه زرتشت می‌دانند.

برخی نیز بر این باور هستند که این شهر عظیم متعلق به سلیمان نبی (ع) بوده است و به دستور او نیروهای فرا انسانی مسوولیت ساخت بناهایی عظیم در تخت سلیمان را بر عهده داشتند.

دلیل نامگذاری این مجموعه به تخت سلیمان کماکان از سوال‌های بزرگ تاریخ‌شناسان است؛ آن هم در حالی که هیچ سندی در رابطه با حضور این پیامبر در ایران وجود ندارد.

افسانه طاقدیس خسرو پرویز نیز از دیگر داستان‌های روایت شده درباره تخت سلیمان است؛ طاقدیس یکی از هفت گنج خسرو پرویز است که برخی کارشناسان آن را با همان ایوان خسرو در تخت سلیمان یکی می‌دانند.

به‌گفته یکی از مورخان رومی، پس از شکست خسرو پرویز در جنگ با هراکلیوس، او در گنزک با تخت بزرگی به‌شکل منحنی به‌همراه وسیله‌ای برای تعیین ساعات روز و چهار یاقوت متناسب با فصول سال و تصویر بزرگی از خسرو پرویز مزین به سیم و زر روبه‌رو می‌شود.

تاریخچه تخت سلیمان

تخت سلیمان و آتشکده آن توسط بهرام گور، یکی از پادشاهان ساسانی ساخته شده است؛ اگرچه ساسانیان نیز در رونق و توسعه آن نقش مهمی داشتند.

این شهر در سال ۶۲۴ میلادی در اثر حمله امپراتوری روم ویران شد و بعد از نابودی حکومت ساسانی این مجموعه عظیم دیگر به‌شکل سابق خود بازنگشت.

در دوره ایلخانان مغول، تخت سلیمان به‌عنوان پایتخت ییلاقی و تابستانه استفاده می‌شد؛ بناهای باقی‌مانده در این مجموعه نشان می‌دهند که در این دوره بخش‌هایی به تخت سلیمان اضافه شده است.

پس از سقوط حکومت ایلخانی، از تخت سلیمان به‌عنوان دهکده و بازارچه فصلی استفاده می‌شد و در دوره صفوی این منطقه به سکونتگاه ییلاقی عشایر بدل شد.

عاقبت این شهر عظیم و خارق‌العاده در نهایت در ۲۵۰ سال پیش رقم خورد؛ زمانی که تخت سلیمان برای همیشه خالی از سکنه شد و به‌تدریج افسانه‌های بسیاری درباره آن شکل گرفتند.

محوطه باستانی تخت سلیمان در سال ۱۸۱۹ میلادی توسط «سرروبرت کرپورتر» کشف شد و در فاصله سال‌های ۱۳۳۷ تا ۱۳۵۷ چندین فصل کاوش در این مجموعه انجام گرفت.

تا سال ۱۳۷۲ کاوشی در این مکان انجام نشد؛ البته دانشگاه درسدن آلمان نیز در سال ۱۳۹۵ برای یک دوره پنج ساله کاوش در تخت سلیمان را دوباره آغاز کرد.

بهترین زمان سفر به تخت سلیمان

مجموعه تخت سلیمان در هر فصلی از سال زیبا است و جلوه‌های خاص خود را دارد؛ با این وجود، بیشتر گردشگران فصل بهار (نوروز) و اوایل تابستان را برای سفر به این مجموعه انتخاب می‌کنند؛ زمانی که هوا هنوز مطبوع است و کوه‌ها و طبیعت اطراف همگی سرسبز و پوشیده از گیاهان و گل‌های زیبا هستند.

در نظر داشته باشید که مجموعه تخت سلیمان در طول شب نورپردازی می‌شود؛ به همین دلیل پیاده‌روی شبانه در آن و عکاسی، خاطره‌ای به‌یادماندنی برای شما خواهد ساخت.

امسال حدود ۷۰ هزار گردشگر داخلی و خارجی از مجموعه میراث جهانی تخت‌سلیمان این شهرستان بازدید کردند که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۱۰ درصد افزایش یافته است؛ این گردشگران به طور جداگانه از محوطه باستانی و تاریخی مجموعه میراث جهانی تخت‌سلیمان، کوه زندان سلیمان و چشمه‌های آب‌گرم احمدآباد بازدید داشته‌اند.

قطع یقین این میزان بازدید شایسته یک چنین ظرفیت مهم گردشگری نیست و نشان می‌دهد در شناساندن آن با ضعف‌هایی در عرصه ملی و بین المللی روبه رو بوده‌ایم.

به گزارش ایرنا، آذربایجان‌غربی دارای بیش از یک‌هزار و ۶۰۰ اثر تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی و ۲ اثر ثبت شده جهانی شامل «قره‌کلیسای چالدران» و «تخت‌سلیمان تکاب» است.

کاخ موزه باغچه‌جوق، عمارت کلاه‌فرنگی، سه‌گنبد ارومیه، غار سهولان مهاباد، خان‌تختی سلماس، مقبره شیخ صدرالدین چالدران، کلیسای ننه‌مریم ارومیه، قلعه‌بسطام، مسجد سردار، بازار تاریخی ارومیه، خانه انصاری، تپه‌حسنلو، تالاب بین‌المللی و سایت پرنده‌نگری کانی‌برازان مهاباد و روستای چورس از جمله آثار تاریخی مهم آذربایجان‌غربی به شمار می‌رود.

منبع : ایرنا