رئیس کمیته میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کمیسیون فرهنگی مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار خانه ملت، با بیان ضرورت و اهمیت رسیدگی به لایحه اهداف و وظایف وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت: مطابق با تبصره «۲» ماده واحده قانون تشکیل وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مصوب ۲۴ تیر ۱۳۹۸ مقرر شده که دولت تغییرات در شرح وظایف وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را ظرف مدت حداکثر یک سال به مجلس شورای اسلامی ارسال و مجلس بررسی‌های لازم به عمل آورد. متأسفانه با گذشت نزدیک به ۶ سال، همچنان اهداف و وظایف وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بر اساس مأموریت های جدید تعریف نشده و لایحه آن به تصویب مجلس نرسیده است.

نماینده مردم شاهین‌دژ و تکاب با اشاره به جلسه کمیته میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کمیسیون فرهنگی مجلس در همین خصوص، افزود:کمیته میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، از ماه‌های پایانی سال گذشته، برگزاری جلسات تخصصی با حضور مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، نمایندگان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و کارشناسان و پیشکسوتان و فعالان میراث فرهنگی و صنایع دستی کشور آغاز کرده و این روند را مستمراً پیگیری کرده است. سعی ما در این جلسات این است که تمامی مواد و بندهای لایحه مذکور را، از تمامی جوانب و ابعاد مورد بحث و بررسی قرار دهیم تا ایرادات این لایحه رفع شود و موارد لازم با همکاری و نظر متولیان امر، اضافه شود.

حجت‌الاسلام والمسلمین محمد میرزایی،  با اشاره به نکات مطرح شده در جلسات تخصصی کمیته میراث فرهنگی، گردشگری وصنایع دستی، گفت: یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در این جلسات مطرح شد، تعریف مفهوم واجد ارزش ذیل ماده ۲ این لایحه بود. مطابق با متن اولیه لایحه، تعریف واجد ارزش عبارت است از «اثری که برخوردار از ارزش‌های ملی، محلی و منطقه‌ای به‌لحاظ فرهنگی و یا تاریخی باشد. آثار واجد ارزش فرهنگی و تاریخی از سوی وزارت معرفی و در فهرست ذی‌ربط آثار ملی با عنوان فهرست آثار واجد ارزش فرهنگی و تاریخی جای می‌گیرند. آثاری که در فرآیند ثبت ملی قرار دارند نیز در زمره آثار واجد ارزش فرهنگی و تاریخی قلمداد می‌شوند.» ایراد اساسی وارد بر این تعریف این است که چالش‌های موجود پیرامون موضوع واجد ارزش را حل نکرده است. فلسفه تعیین یک اثر به عنوان اثر واجد ارزش این است که حاکمیت، از اثر مذکور تا زمان گردآوری اسناد و مدارک و اطلاعات کافی برای ثبت ملی کردن آن حفاظت و صیانت کند. این در حالی است که در حال حاضر بسیاری از آثار، به عنوان اثر واجد ارزش تعیین شده‌اند، در حالی که نه اقدامی برای ثبت ملی کردن آنها صورت می‌گیرد و نه اقدامی در راستای حفظ و صیانت از آن‌ها. این در حالی است که تعیین یک اثر به‌عنوان اثر واجد ارزش محدودیت‌هایی را برای مردم ایجاد کرده است. به عبارت دیگر مالکان خصوصی و مردمی، تا زمان تعیین تکلیف شدن این اثر به‌عنوان اثر ملی، با محدودیت‌های بسیاری برای دخل و تصرف در بنا و ملک خود رو به رو هستند.

رئیس کمیته میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کمیسیون فرهنگی مجلس گفت: با در نظر گرفتن این نکات، پس از دریافت نظرات کارشناسان و بررسی‌های لازم کمیته، تعریف آثار واجد ارزش را اینگونه جمع بندی شد که آثار واجد ارزش عبارت است از «آثار طبیعی، تاریخی، فرهنگی اعم منقول و غیر منقول که دارای ارزش‌های ساختاری، عملکردی، منظری و زمینه‌ای، فرهنگی و تاریخی است و به دلیل دارا بودن ویژگی‌های مشابه آثار ثبت شده در فهرست آثار ملی، ضرورت حفاظت از آن به منظور ثبت در فهرست آثار ملی به تأیید وزارت رسیده است. آثار مذکور از کلیه احکام قانونی ناظر بر آثار ثبت شده در فهرست آثار ملی برخوردار می‌باشند.» علاوه بر این برای خروج این آثار از بلاتکلیفی و حل مشکلات ایجاد شده برای مردم شریف و عزیزمان، مقرر شد که ذیل ماده ۴ این لایحه که بحث وظایف این وزارتخانه مطرح است، یک حکم الحاقی پیرامون موضوع آثار واجد ارزش اضافه شود که «وزارت مکلف است در صورت درخواست مراجع ذی‌صلاح یا ذی‌نفع حداکثر ظرف مدت دو سال پس از درخواست،  نظر قطعی خود را در ارتباط با قابلیت ثبت آن در فهرست آثار اعلام نماید.»

عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با اشاره به سایر موضوعات اشاره شده در جلسات تخصصی کمیته میراث فرهنگی، گردشگری وصنایع دستی، گفت: یکی دیگر از مفاهیمی که ذیل ماده ۲ این قانون مورد بحث و بررسی قرار گرفت، مفهوم صیانت و حفاظت بود. در تعریف مذکور در لایحه، حفاظت و صیانت از آثار فرهنگی و تاریخی عبارت است از «کلیه رویکردها و اقداماتی که سبب شناخت و انتقال ارزش‌ها و اهمیت فرهنگی آثار شده و برای درک، معرفی تداوم، ملموس و ناملموس آثار فرهنگی، تاریخی زمینه (محیط) و اجزای آن انجام‌می‌شود.» ایراد اساسی وارد بر این تعریف این است که به‌طور مشخص سخنی از اقدامات و رویکردهایی که منجر به حفاظت و صیانت از میراث فرهنگی می‌شود اشاره نکرده است. در متن به گونه‌ای تدوین شده که دارای ابهام است. در واقع لازم است تا به‌طور مشخص به فعالیت‌ها و اقدامات لازم برای حفاظت و صیانت اشاره شود تا هم راهبردی مشخص برای عملکرد و اقدام عملیاتی و دقیق وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع باشد و هم معیاری برای نظارت مجلس شورای اسلامی برای این وزارتخانه.

وی افزود: با دقت نظر کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی و نمایندگان معاونت میراث فرهنگی، این مفهوم به این صورت جمع بندی شد که حفاظت و صیانت از آثار و عناصر فرهنگی، تاریخی و طبیعی عبارت است از «کلیه روش‌ها  و فرایندهای توجه و رسیدگی به یک اثر یا عنصر که برای تداوم حیات و حفظ اعتبار فرهنگی، تاریخی و طبیعی آن به کار می‌رود و بسته به شرایط می‌تواند شامل پاسداری، نگهداری، محافظت، مرمت، بازسازی، احیا و یا ترکیبی از موارد فوق باشد.»

حجت الاسلام والمسلمین میرزایی در پایان اشاره کرد: کمیته میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کمیسیون فرهنگی مجلس تلاش می‌کند تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن، لایحه اهداف و وظایف وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را با دریافت نظرات کارشناسان و فعالان، به صورت تخصصی و کارشناسی بررسی و پس از تصویب در کمیسیون فرهنگی مجلس آن را راهی صحن علنی مجلس کند.

وی افزود: انشاءالله همه تلاش خود را به کار می‌گیریم تا متنی با کمترین ایراد و مؤثر و تحولی در زمینه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به تصویب برسانیم